Maandag 5 augustus jl. vond aan de Wijsterseweg, ten noorden van Hoogeveen en ten oosten van Pesse, een sobere herdenking plaats, ter herinnering aan de treinbeschieting van 5 augustus 1944. In die dagen was het de bloedigste treinbeschieting in Nederland. Herdenken in vakantietijd, hoe doe je dat? Sober dus. Later, in de Maand van de Geschiedenis, zal in Hoogeveen ruim aandacht worden besteed aan de periode augustus-november 1944 en wat dat voor Hoogeveen betekende. Dan worden ook de doden van de trein herdacht. De organisaties van vandaag (Historische Kring Hoogeveen, Stichting Levende Geschiedenis Drenthe en de Stichting Informatiecentrum Geschiedenis Hoogeveen & Hollandscheveld e.o.) hadden het samen opgepakt met de gemeente Hoogeveen. De Historische Kring opende met een inleiding van de oud-voorzitter Johann Bisschop. Vervolgens hield burgemeester Martijn Breukelman een herdenkingsrede, waaruit we citeren:
“Beste mensen, toen ik las over de 5e augustus 1944, zag ik de gebeurtenissen als in een film voor mij. Ze zijn heel uitvoerig gedocumenteerd. Een waar gebeurde film. Want op die dag in de tweede wereldoorlog, 80 jaar geleden, verloren 44 mensen hun leven in en rond een trein, die langzaam stil stond in het weiland bij Hoogeveen. ze wisten dat het niet echt veilig was om met de trein te reizen. Nergens was het echt veilig. Het was oorlog. We kunnen het ons niet voorstellen. Maar je moest wat. Wie had dit kunnen voorspellen? In het leger noemen ze dit friendly fire. Omkomen door eigen vuur. Door het vuur van de geallieerden. Maar of het nu van de bezetter was of van de geallieerden, friendly is het niet, dood maakt geen onderscheid. Op het monument aan de Wijsterseweg staat het mooi verwoord: “Hier vervloeiden bloed van vriend en vijand in het dodelijk vuur.” In de trein zaten Nederlanders en Duitsers. De trein werd onder vuur genomen. Levens van 44 mensen stopten abrupt. Ik denk aan de mensen die daar in doodsangst in de trein zaten en in het veld lagen. Beeld me hun paniek en angst in. Mensen zoals u en ik in een chaotisch, angstig, dramatisch moment.
Het zijn momenten in een mensenleven waarna niets meer het zelfde is. Een leven voor en na 5 augustus. Het leven ging door, maar de wonden waren diep. We herdenken vandaag de dodentrein van 5 augustus 1944. Want het is goed om de geschiedenis levend te houden. Vandaag 80 jaar geleden. Ter nagedachtenis aan de mensen die stierven en aan de mensen die verder moesten met verlies en verdriet in hun gezin, familie, op school, in het bedrijf en de buurt.”
Albert Metselaar, initiatiefnemer van het monument, haalde wat herinneringen op aan de periode voorafgaand van de plaatsing, en hoe Peter Schoen van De Willigen het monument heeft geschonken. Vervolgens las hij het gedicht voor, waarvan de laatste strofen op het monument zelf zijn geplaatst. Er werden bloemen gelegd. Namens de gemeente en de organiserende organisaties, EN door een van de kinderen van de familie Strijker. Het was de boerderij van de familie Strijker, waar de doden in het land zijn overleden, en dat direct na de beschieting werd ingericht als noodziekenhuis. De vele toegesnelde hulpverleners zijn inmiddels voor een deel bekend. Zoveel mensen waren erbij betrokken, dat volledigheid wel nooit zal komen. Je hielp. Omdat het op je weg kwam. Je liet alles in de steen waar je mee bezig was. Je hielp, voor zover je kon helpen. Omdat het nodig was. Daarom moest het monument er ook komen. Omdat het nodig was. Om niet te vergeten.